فاطمه رضازاده، نخستین زن استاد دانشگاه در ایران، فاطمه رضازاده ، معروف به فاطمه سیاح (متولد 1281 در مسکو – درگذشت 1326 در تهران) ، روشنفکر، دکترای ادبیات و از بنیانگذاران کانون بانوان در وزارت فرهنگ بود.
فاطمه رضازاده، نخستین زن استاد دانشگاه در ایران
فاطمه رضازاده ، معروف به فاطمه سیاح (متولد 1281 در مسکو – درگذشت 1326 در تهران) ، روشنفکر، دکترای ادبیات و از بنیانگذاران کانون بانوان در وزارت فرهنگ بود.
وی به عنوان اولین استاد زن دانشگاه ، كرسی نقد ادبی را در دانشگاه تهران تأسیس كرد و همزمان به عنوان یک فعال حقوق زنان در ایران شناخته شد.
سبک نقد ادبی او مبتنی بر رئالیسم و مارکسیسم بود و متأثر از منتقدان برجسته روسی مانند بلینسکی و چرنیشفسکی بود.
نوجوانی فاطمه سیاح
فاطمه سیاح در سال ۱۲۸۱ در مسکو متولد شد. پدرش میرزا جعفرخان رضازاده محلاتی ، استاد زبان و ادبیات فارسی در مسکو ، از بتدای جوانی به روسیه مهاجرت کرد.
مادر وی در آلمان به دنیا آمد و در روسیه بزرگ شد. فاطمه سیاح تحصیلات متوسطه و عالی خود را در مسکو به پایان رساند و دکترای ادبیات اروپا را از دانشگاه ادبیات اروپا مسکو گرفت.
موضوع رساله دکترای آناتول فرانس در ادبیات فرانسه بود. فاطمه سیاح در سال ۱۳۱۲ پس از انقلاب روسیه به همراه پدرش به ایران آمد.
نخستین زن استاد دانشگاه در ایران
در ایران به عضویت کنگره فردوسی درآمد و به تدریس هر دو زبان فرانسوى و روسی پرداخت ، تا اینکه در سال 1317 دانشیار دانشگاه تهران شد و در سال 1322 به مقام استادی رسید.
وی کرسی نقد ادبی و ادبیات تطبیقی را در گروه زبانهای خارجی دانشگاه تهران تأسیس کرد. اما این کرسی پس از مرگ وی به دلیل نداشتن جانشین مناسب منحل شد.
در سال 1325 به عضویت اولین کنگره نویسندگان ایران درآمد. وی به عنوان یک استاد دانشگاه ، جدی و سخت کوش بود و برخی از دانشجویانی که با آنها بزرگ شده بود چهره های برجسته ای شدند. از جمله سیمین دانشور که رساله دکترای خود را با کمک او نوشت.
فاطمه سیاح، فعال حقوق زنان
فاطمه سیاح پس از ورود به ایران به جنبش مدنی زنان ایران پیوست که در دوره مشروطه با تشکیل انجمن ها و انتشار نشریات برای زنان آغاز شد.
وی در زمینه حقوق زنان و پیشرفت سطح علمی و فرهنگی خود به چهره ای برجسته تبدیل شد. در سال 1322 ، همزمان تشکیل با حزب زنان ایران ، وی به عضویت آن درآمد.
نام حزب بعداً به شورای زنان ایران تغییر یافت. وی به نمایندگی از حزب به ترکیه سفر كرد و در سال 1324 ، با کمک تعدادی دیگر از زنان فعال آن زمان از جمله سیمین دانشور ، زهرا خانلری و فروغ حكمت نخستین شماره نشریه حزب را منتشر کرد.
از جمله فعالیتهای حزب وی در این دوره شرکت در کنفرانس صلح پاریس بود. در سال 1325 ، او به عضویت کمیته مرکزی سازمان زنان ایران و انجمن شیر و خورشید ایران درآمد.
درگذشت فاطمه سیاح
فاطمه سیاح در تاریخ ۱۳ اسفند ماه ۱۳۲۶ در سن ۴۵ سالگی در تهران بر اثر دیابت و سکته های قلبی درگذشت و در گورستان ابن بابویه به خاک سپرده شد.
پس از مرگ وی ، کتابخانه شخصی وی با بیش از دو هزار جلد کتاب به کتابخانه دانشکده هنر دانشگاه تهران اهدا شد.
فاطمه سیاح در نگاه مردم
دکتر فاطمه سیاح تنها مدرسِ ادبیات تطبیقی بوده
ادبیات تطبیقی برای اولین بار در دهۀ 20 شمسی و با عنوان «سنجشِ ادبیّاتِ زبانهای خارجی» وارد ایران میشه؛ دکتر فاطمه سیاح تنها مدرسِ ادبیات تطبیقی بوده و بعد از درگذشتش هم این درس کلاً تعطیل میشه.
ابوالحسن نجفی از شاگردای خانم سیاح بوده.— Parvin Soheili (@SoheiliParvin) October 31, 2020
سالروز درگذشت فاطمه سیاح
https://twitter.com/PAYA04711149/status/1366968735043645440?s=20
